Bỏ thuế khoán, chuyển sang thuế kê khai không nhằm tăng thu ngân sách

Ngày 8-10, tại hội trường Trường đại học Sài Gòn, TP.HCM (273 An Dương Vương, phường Chợ Quán, TP.HCM), báo Tuổi Trẻ tổ chức hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?”.

Phát biểu tại sự kiện, ông Mai Sơn cho biết chủ trương xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh kể từ ngày 1-1-2026 theo các nghị quyết của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ. Đây là một chủ đề được bà con, các hộ kinh doanh quan tâm.

Dưới góc độ là cơ quan quản lý thuế, ngành thuế, ông thấu hiểu những băn khoăn, e ngại của tất cả những hộ kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán, chuẩn bị chuyển đổi sang hình thức kê khai.

Tạo nền tảng phát triển bền vững của chính các hộ kinh doanh

Theo ông Sơn, có lẽ câu hỏi nhiều người đang đặt ra là “Vì sao phải chuyển đổi?”, “Đang ổn định tại sao lại cần thay đổi?”.

Hiện nay phần lớn bà con hộ kinh doanh, đặc biệt là các chủ hộ ở độ tuổi trung niên vẫn quen hoạt động theo kinh nghiệm cá nhân, không thực hiện sổ sách kế toán bài bản.

Mặt khác, có không ít chủ hộ kinh doanh còn tâm lý e ngại thủ tục hành chính, trong khi doanh nghiệp được trang bị đầy đủ công cụ quản lý, công nghệ và nhân sự chuyên trách.

Điều này khiến việc triển khai các dịch vụ thuế điện tử, hóa đơn điện tử và các chương trình hỗ trợ hộ kinh doanh chưa thể đạt được hiệu quả như mong muốn.

Ngành thuế luôn mong muốn và nỗ lực để hộ kinh doanh được hỗ trợ, được phục vụ và hưởng các chính sách hỗ trợ thuận lợi như doanh nghiệp. Đó là coi hộ kinh doanh là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế tư nhân, cần được đồng hành và phát triển bền vững.

“Xuất phát từ thực tế đó, theo Nghị quyết số 68, tiến tới xóa bỏ thuế khoán và chuyển toàn bộ hộ kinh doanh sang phương pháp kê khai. Đây là một bước chuyển quan trọng nhằm xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiện đại hơn.

Chủ trương này không nhằm để tăng thu ngân sách, mà quan trọng hơn là tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của chính các hộ kinh doanh, bảo đảm sự công bằng và minh bạch cho hoạt động kinh tế” – ông Sơn nhấn mạnh.

Kinh doanh minh bạch giúp có lợi hơn

Phó cục trưởng Cục Thuế giải thích việc minh bạch, rõ ràng trong kinh doanh sẽ trực tiếp có lợi cho bà con. Khi doanh thu, chi phí hằng ngày được ghi chép đầy đủ, bà con sẽ biết được tháng này bán được bao nhiêu, chi bao nhiêu, lãi lỗ như thế nào, từ đó chủ động điều chỉnh kế hoạch kinh doanh trong tương lai – không còn phải ước đoán hay sợ nhầm lẫn. Thực tế, nhiều hộ kinh doanh đã nhận thấy lợi ích của việc chuyển đổi và chủ động thực hiện chuyển đổi.

Theo số liệu của cơ quan thuế, trong 9 tháng năm 2025, đã có hơn 18,5 ngàn hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang phương pháp kê khai, gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp.

Đặc biệt 98% số hộ kinh doanh kê khai đã thực hiện khai, nộp thuế điện tử; trên 133 nghìn hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, trong đó khoảng 75 ngàn hộ kê khai và 57,6 ngàn hộ khoán.

Những con số này cho thấy xu hướng tất yếu: đa số hộ kinh doanh đã và đang dần thích nghi và tin tưởng vào phương thức mới, sẵn sàng minh bạch hóa hoạt động để phát triển lâu dài.

Để chuyển đổi sang thuế kê khai, vậy thì hộ kinh doanh phải làm gì khi chuyển đổi?”. 

Trả lời câu hỏi này, ông Mai Sơn khẳng định việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai sẽ không quá phức tạp như nhiều người nghĩ. Bà con chỉ cần làm quen với việc ghi chép sổ sách theo chế đô quy định đầy đủ, đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử nếu thuộc đối tượng theo quy định; đồng thời làm quen với các ứng dụng hỗ trợ khai, nộp thuế điện tử như eTax Mobile.

Hiện cơ quan thuế đã cung cấp miễn phí các dịch vụ thuế điện tử tích hợp từ đăng ký thuế, kê khai đến nộp thuế, giúp hộ kinh doanh có thể kê khai, nộp thuế nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi chỉ với vài thao tác trên điện thoại thông minh, máy tính mà không phải trực tiếp đến cơ quan thuế.

Chuyển sang thuế kê khai không quá phức tạp

 Để bà con yên tâm chuyển đổi, lãnh đạo Cục Thuế cho biết ngành thuế đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ trên tinh thần đồng hành cùng người nộp thuế.

Thứ nhất, ngành thuế xác định việc tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách là bước đi đầu tiên và quan trọng hàng đầu. Cụ thể, ngành thuế đã tham mưu sửa đổi Luật Quản lý thuế, đồng thời phối hợp rà soát các luật thuế liên quan như Luật Giá trị gia tăng, Luật Thuế thu nhập cá nhân để bảo đảm phù hợp với định hướng mới.

Đơn cử, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện đề xuất phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân trên thu nhập, tức là doanh thu trừ chi phí đối với những hộ kinh doanh có đầy đủ sổ sách kế toán.

“Quy định này sẽ khuyến khích hộ kinh doanh minh bạch chi phí, mạnh dạn đầu tư mở rộng kinh doanh mà không lo bị thiệt về thuế so với doanh nghiệp. Nói cách khác, hộ kinh doanh làm ăn lớn nếu có sổ sách bài bản sẽ được tính thuế trên lợi nhuận giống như doanh nghiệp, thay vì nộp thuế khoán trên doanh thu như trước.

Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo khi hộ kinh doanh mở rộng quy mô sẽ không chịu bất kỳ thiệt thòi nào so với việc thành lập doanh nghiệp, giúp bà con yên tâm trong việc phát triển kinh doanh” – ông Mai Sơn thông tin.

Bên cạnh đó, Cục Quản lý giám sát kế toán kiểm toán (Bộ Tài chính) đang báo cáo, đề xuất sửa đổi các quy định về chế độ kế toán đối với hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, không làm phát sinh nhân sự kế toán. 

Mục tiêu là để khi hộ kinh doanh chuyển lên thành doanh nghiệp siêu nhỏ, chủ hộ vẫn có thể tự duy trì sổ sách trên nền tảng ứng dụng hỗ trợ, không cần phải thuê thêm kế toán chuyên trách.

Song song đó, ngành thuế cũng làm việc với các tổ chức, doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ (phần mềm kế toán, hóa đơn…) để cung cấp, hỗ trợ các gói sử dụng với chi phí ưu đãi, phù hợp tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hộ kinh doanh trong việc tuân thủ chế độ kế toán và hóa đơn chứng từ. 

Cũng theo lãnh đạo Cục Thuế, trong quý 4 này sẽ nâng cấp hệ thống eTax Mobile và các ứng dụng liên quan, hướng tới xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử thông minh dành riêng cho hộ, cá nhân kinh doanh. Mục tiêu là giúp bà con “nhập vai” người nộp thuế điện tử một cách thuận lợi nhất.

Hệ thống tự đề xuất sẵn các chỉ tiêu doanh thu, thuế phải nộp dựa trên dữ liệu như hóa đơn điện tử, thông tin đăng ký thuế của hộ kinh doanh. Bà con chỉ cần kiểm tra và xác nhận thông tin. Đây chính là bước cải cách tạo thuận lợi tối đa, giúp việc kê khai thuế trở nên đơn giản, nhẹ nhàng, giảm thiểu sai sót và thời gian cho bà con.

Song song với giải pháp về thể chế và công nghệ, công tác tuyên truyền, hỗ trợ hộ kinh doanh được ngành thuế xác định là nhiệm vụ trọng tâm, then chốt để hướng dẫn, giải đáp các thắc mắc, băn khoăn của các hộ kinh doanh.

“Chúng tôi rất thấu hiểu rằng phần lớn hộ kinh doanh nhỏ lẻ lâu nay quen làm theo kinh nghiệm, ít có thói quen tìm hiểu văn bản pháp luật và cũng e ngại khi tiếp xúc với cơ quan thuế và các cơ quan pháp luật. Do đó nội dung tuyên truyền được thiết kế hết sức đơn giản, dễ hiểu, gần gũi với từng nhóm đối tượng.

Đặc biệt, chúng tôi chú trọng tuyên truyền về việc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn từ máy tính tiền. Đây là công cụ hữu ích để hộ kinh doanh quản lý doanh thu minh bạch, tránh rủi ro mua bán hóa đơn giả và giảm thời gian báo cáo thuế”, ông Mai Sơn nói.