Tự ý giao đất
Những ngày qua, dư luận xôn xao về việc ông Nguyễn Duy Thanh (64 tuổi, trưởng thôn Bến Đình thuộc huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình cũ) bị phạt tù vì lạm quyền để “vụ lợi tập thể” nhưng không “vụ lợi cá nhân”.
Cụ thể, ngày 17/9, TAND tỉnh Phú Thọ mở phiên tòa phúc thẩm, chấp nhận một kháng cáo giảm án cho ông Thanh từ 5 năm xuống 4 năm tù về tội “Lạm quyền trong khi thi hành công vụ”. Riêng ông Huỳnh Hữu Phúc (56 tuổi, thủ quỹ thôn) bị bác kháng cáo, giữ nguyên án sơ thẩm tuyên 30 tháng tù nhưng cho hưởng án treo.
Bản án sơ thẩm xác định, ông Thanh đảm nhiệm chức danh Trưởng thôn và Phó bí thư chi bộ thôn Bến Đình. Năm 2015, thấy Công ty Sông Bôi Thăng Long có thửa đất tiếp giáp khu vực nghĩa trang cũ của thôn, ông Thanh 2 lần làm đơn xin đất để mở rộng nghĩa trang.
Về phía Công ty Sông Bôi Thăng Long, Công ty này được UBND tỉnh Hòa Bình cho thuê hơn 1.200 ha đất nông nghiệp tại huyện Lạc Thủy để sử dụng vào mục đích nông nghiệp và giao khoán cho công nhân. Năm 2021, sau khi rà soát nhu cầu, công ty có văn bản trình UBND huyện đề nghị trả lại một phần diện tích đất cho địa phương quản lý, trong đó có thửa đất số 28 rộng hơn 3.500 m2, đang được giao khoán cho ông Hà Trung Kiên, công nhân nông trường.
Để thực hiện giao đất cho thôn Bến Đình, Công ty Sông Bôi Thăng Long phải thanh lý hợp đồng nhận khoán với ông Kiên. Tuy nhiên, khi thủ tục thanh lý chưa thực hiện, gia đình ông Kiên đã bán hơn 1.000 m2 đất cho 6 hộ gia đình để phục vụ việc chôn cất. Phần còn lại, ông Kiên đồng ý bàn giao nhưng đề nghị được hỗ trợ 90 triệu đồng và giữ lại 100 m2 làm đất chôn cất cải táng.
Tháng 10/2021, ông Thanh tổ chức họp thôn với 106 hộ gia đình tham gia, bầu ông Huỳnh Hữu Phúc làm thủ quỹ. Tại buổi họp, ông Thanh thông báo về việc sẽ nhận bàn giao đất từ Công ty Sông Bôi Thăng Long để mở rộng nghĩa trang, đồng thời hỗ trợ tiền đất và ưu tiên cho gia đình ông Kiên 100 m2 nhưng để có chi phí trả cho gia đình ông Kiên và phục vụ hoạt động của thôn, gia đình nào nếu có nhu cầu mua đất thì phải đăng ký và nộp tiền cho thủ quỹ.
Tháng 1/2022, sau khi thanh lý hợp đồng với gia đình ông Kiên, Công ty Sông Bôi Thăng Long bàn giao thửa đất số 28 cho thôn Bến Đình.
Từ năm 2022 – 2023, ông Thanh bị cáo buộc thu tiền “vượt quá phạm vi chức trách, nhiệm vụ được giao” và giao đất cho 13 hộ dân, với tổng diện tích hơn 1.800 m2, thu về 223 triệu đồng. Ông Thanh còn chỉ đạo ông Phúc thu thêm 58 triệu đồng của 4 hộ dân đã mua đất trước đó từ gia đình ông Kiên. Với 281 triệu đồng thu được, ông Thanh chỉ đạo ông Phúc chi 138 triệu đồng để hỗ trợ thanh lý hợp đồng cho gia đình ông Kiên, trả tiền cây trồng trên đất, bù vào số tiền quỹ thôn đang nợ, mua ti vi, đóng tiền internet cho nhà văn hóa, chi quà tết…
Trước khi chi, ông Thanh đều xin ý kiến của người dân tại các buổi họp thôn và thông báo công khai sau khi chi tiền, không tư lợi hoặc chiếm đoạt cá nhân. Số tiền còn lại, ông Phúc đã tự nguyện giao nộp cho cơ quan điều tra.
Tại tòa, ông Nguyễn Duy Thanh cho rằng hành vi của mình có sai nhưng chưa đến mức xử lý trách nhiệm hình sự. Trong số 13 hộ được giao đất, mới có 5 hộ đã sử dụng, các hộ còn lại tuy có giao đất, đã thu tiền nhưng chưa sử dụng nên hậu quả chưa xảy ra; bị cáo Huỳnh Hữu Phúc thừa nhận hành vi song khẳng định bản thân chỉ thực hiện việc thu tiền, chi tiền theo sự chỉ đạo của ông Thanh.
Sau khi kết thúc phiên tòa phúc thẩm, có quan điểm cho rằng không nên phạt tù với Nguyễn Duy Thanh và so sánh vụ án của vị trưởng thôn giống với vụ án “gà lôi trắng” của anh Thái Khắc Thành, quê Nghệ An.
Trưởng thôn vẫn lạm quyền
Để rộng đường dư luận, PV Báo Tiền Phong đã có cuộc trao đổi với ông Trương Việt Toàn (nguyên Thẩm phán TAND TP Hà Nội) về tính pháp lý trong vụ án. Ông Toàn cho rằng, trước tiên phải xác định thế nào là người có chức vụ, quyền hạn. Theo ông, trong Bộ luật Hình sự quy định người có chức vụ, quyền hạn là người được bầu cử, được bổ nhiệm, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, có quyền hạn.
“Đối chiếu với ‘khái niệm chức vụ, quyền hạn’ trong Bộ luật Hình sự, trưởng thôn này có phải được bầu không? Đương nhiên là phải được bầu. Ông có hưởng lương không? Chắc chắn phải hưởng lương. Ông có quyền hạn không? Trưởng thôn thì có quyền hạn chứ, quản lý cả một thôn cơ mà”, ông Trương Việt Toàn phân tích.
Theo ông Toàn, “khái niệm về chức vụ, quyền hạn” trong Bộ luật Hình sự đã quy định rất rõ “thế nào là người có chức vụ, quyền hạn”. Ngoài ra, trong các tội liên quan đến tham nhũng phải soi chiếu rộng ra sẽ thấy Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng quy định người có chức vụ, quyền hạn như sau: là người được bầu, do bổ nhiệm, tuyển dụng, ký hợp đồng hoặc hình thức khác; có hưởng lương hoặc không hưởng lương; được giao nhiệm vụ, chức vụ và có quyền hạn nhất định đối với nhiệm vụ đó.
Như vậy, khi đối chiếu với Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng, nguyên Thẩm phán Trương Việt Toàn khẳng định, ông trưởng thôn Nguyễn Duy Thanh rõ ràng có chức vụ, quyền hạn. Còn trong khi thi hành công vụ, công việc của ông là quản lý thôn và công việc của thôn cũng là công vụ.
Từ những phân tích như trên, ông Toàn cho rằng cơ quan tố tụng truy tố, xét xử và phạt tù ông Thanh về tội “Lạm quyền trong khi thi hành công vụ”, là đúng vì ông đã làm việc quá quyền hạn. “Theo Luật đất đai, trưởng thôn không được quyền bán đất, giao đất. Vì vậy, ông này tổ chức bán, giao đất để làm việc công hay bất cứ việc gì dù không tư lợi thì đây vẫn là hành vi lạm quyền”, ông Toàn phân tích.
Ông Toàn chia sẻ thêm, TAND TP Hà Nội đã xử cả nghìn vụ như vậy, cứ ông trưởng thôn nào lên cũng nhăm nhe bán ao, bán ruộng sau rồi lấy tiền đó xây dựng điện, đường, trường, trạm, làm nông thôn mới. Các ông ấy không bỏ được một đồng, một cắc nào vào túi các ông ấy cả… như một loạt cán bộ trong vụ việc ở xã Đồng Tâm năm xưa cũng bị xử tội này dù họ không có thẩm quyền giao, bán đất mà vẫn làm.
Liên quan đến một số ý kiến cho rằng vụ án của vị trưởng thôn Nguyễn Duy Thanh được so sánh như vụ “gà lôi trắng”, ông Trương Việt Toàn phản bác, cho rằng vụ án “gà lôi trắng” khác hoàn toàn khi một bên không áp dụng văn bản pháp luật mới, có sự chuyển biến về tình hình nên phải nhìn nhận lại hành vi của bị cáo.
