Bay nội địa cùng VNeID, bớt lo chen lấn

Như vậy, trong thời gian tới, khu vực bay nội địa tại các sân bay sẽ không còn cảnh chen chúc trước quầy check-in, cũng không còn nỗi lo quên giấy tờ vào phút chót.

Đây là cuộc “đại tu” cả dây chuyền phục vụ mặt đất từ quy trình, công nghệ đến thói quen của hàng chục triệu hành khách đồng thời là phép thử năng lực làm chủ công nghệ của Việt Nam trong kỷ nguyên hàng không số.

Hào hứng khi bay nội địa không giấy tờ

Một doanh nghiệp hàng không ví von quy trình cũ chẳng khác nào con đường đầy “trạm thu phí”. Sau khi mua vé, hành khách phải check-in tại quầy hoặc ki ốt kèm trình giấy tờ, qua an ninh lại xuất trình giấy tờ và thẻ, và đến cửa boarding lại tiếp tục quét thẻ hoặc soi giấy.

Mỗi “chốt” mất vài chục giây, hành khách phải sắp hàng dài chờ đợi. Nhưng với quy trình mới, phần lớn “trạm thu phí” này được lược bỏ. Hành khách không ký gửi hành lý, chỉ cần check-in qua VNeID hoặc ki ốt, quét mặt ở an ninh, quét mặt khi boarding rồi thẳng lên máy bay.

Người có hành lý ký gửi chỉ dừng ở quầy bỏ đồ, sau đó nhập luồng tự động như bình thường. Sự khác biệt không chỉ ở việc bỏ tờ giấy, mà là sự chuyển vai từ nhân viên sang hệ thống, từ giấy tờ sang dữ liệu, từ ánh mắt con người sang thuật toán.

Trước đó, dịch vụ làm thủ tục bay trực tuyến toàn trình bằng sinh trắc học qua VneID, nền tảng do Bộ Công an phát triển, đã được thí điểm từ giữa tháng 4-2025 tại nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) và Nội Bài (Hà Nội). Sau đó, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) mở rộng ra hàng loạt các sân bay khác.

Thực tế tại các sân bay cho thấy những hành khách dùng dịch vụ sinh trắc học qua VNeID đều hài lòng vì tiết kiệm thời gian đáng kể. Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ tại các sân bay, nhiều hành khách đã trải nghiệm thuận lợi, dù vẫn có người còn lúng túng do đã quen với thủ tục giấy tờ.

Giữa trưa cuối tuần tại nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất, các dải phân làn mới dẫn thẳng vào khu an ninh trở nên nhộn nhịp. Chị Nguyễn Thu Huyền (27 tuổi, TP.HCM) cùng nhóm bạn chỉ mang hành lý xách tay, hào hứng thử “luồng không giấy tờ”. Mở ứng dụng VNeID đã liên kết với vé Vietnam Airlines, chị Huyền tiến vào khung nhận diện khuôn mặt. “Tích!” – cửa mở ngay lập tức.

“Nhanh hơn hẳn mấy lần trước, khỏi lục ví tìm căn cước, khỏi đợi in thẻ. Bọn mình qua cổng chỉ vài giây”, chị Huyền chia sẻ. Cách đó vài bước chân, ông Nguyễn Văn Bảy (56 tuổi, quê Tây Ninh) bất ngờ quên mật khẩu VNeID ngay trước cổng và theo thói quen, đưa ra căn cước để nhận thẻ giấy.

Một nhân viên an ninh sân bay nhanh chóng tiếp cận, hướng dẫn khôi phục tài khoản, nhắc ông bỏ kính râm và đứng thẳng nhìn camera. Cửa mở, khách đi qua chỉ vài giây. “Nếu không có các cháu hỗ trợ, chắc tôi trễ chuyến rồi”, ông Bảy thở phào.

ACV chạy đua đầu tư đồng bộ công nghệ

Chỉ còn chưa đầy 80 ngày đến 1-12-2025, ngành hàng không nội địa Việt Nam đối mặt với thử thách lớn chuyển đổi toàn diện sang quy trình check-in không giấy tờ, sử dụng sinh trắc học qua VNeID, trong khi hạ tầng công nghệ vẫn chưa đồng bộ.

Theo các chuyên gia, vấn đề quan trọng cần đặt ra là phải đảm bảo sự đồng bộ “bánh răng” công nghệ cổng tự động (e-gate), camera nhận diện, đầu đọc căn cước gắn chip, đường truyền dữ liệu, hệ thống an ninh soi chiếu, ứng dụng hãng bay và kết nối với VNeID.

Tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài, thí điểm cho thấy hành khách không ký gửi tiết kiệm 10 – 15 phút khi bỏ bước trình giấy tờ và in thẻ. Nhưng ở sân bay nhỏ như Côn Đảo hay Thọ Xuân, hiệu quả phụ thuộc vào mạng ổn định, ánh sáng tốt, vị trí camera chuẩn. Một camera lệch, ánh sáng chói, hay biển chỉ dẫn mờ cũng có thể phá hỏng toàn bộ trải nghiệm.

Hệ thống tích hợp giữa VNeID và các hãng hàng không còn chênh lệch, dẫn đến lỗi như máy không nhận diện hoặc cần bảo trì. “Chỉ cần một lần trải nghiệm không suôn sẻ, hành khách dễ “ngại” và quay lại thủ tục truyền thống”, một doanh nghiệp nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) cho biết đơn vị này đang trực tiếp vận hành dịch vụ mặt đất tại 17 cảng hàng không. Tỉ lệ hành khách sử dụng VNeID ghi nhận tăng trưởng mạnh, dao động 30 – 50%. Riêng tháng 8-2025, Côn Đảo và Cần Thơ đạt tới 50% hành khách check-in qua VneID, một tỉ lệ khá cao.

Với chỉ thị mới của Thủ tướng, ACV cho biết đang cùng các đơn vị đang dồn toàn lực để kịp tiến độ. Song việc nhập khẩu, lắp đặt hệ thống công nghệ cao như e-gate, camera nhận diện, đường truyền kép dự phòng… không thể hoàn thành trong ngày một ngày hai. “Chúng tôi đang chạy nước rút để về đích đúng hạn”, một lãnh đạo ACV nhấn mạnh.

Dù không tiết lộ nhưng theo vị này, chi phí đầu tư chắc chắn không hề nhỏ. Toàn bộ hệ thống bao gồm cổng tự động, camera AI, phần mềm tích hợp và đào tạo đội ngũ “trợ lý số” tại sân bay. Bù lại, hiệu quả dài hạn khá rõ giảm nhu cầu nhân sự thời vụ, tăng tốc độ qua cổng, nâng tỉ lệ boarding đúng giờ và hạ chi phí xử lý mỗi hành khách.

“Với ACV, hạ tầng đồng bộ là bệ phóng cho nhiều dịch vụ số mới, nâng vị thế hàng không Việt Nam trong kỷ nguyên số. Hệ thống sinh trắc học sẽ trở thành nền tảng để phát triển các dịch vụ thông minh, từ quản lý hành khách đến tối ưu vận hành toàn bộ sân bay”, vị này khẳng định.

Các hãng bay chuẩn bị ra sao?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Đặng Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Vietnam Airlines, cho biết đơn vị này đã phối hợp với C06 và ACV, thử nghiệm thành công tại nhà ga T1 sân bay Nội Bài và nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất từ ngày 19-4, trước khi mở rộng ra Đà Nẵng, Cam Ranh, Cát Bi, Phú Quốc, Phú Bài.

Hạ tầng kỹ thuật, nhân sự và cơ chế phối hợp an ninh đã sẵn sàng triển khai diện rộng. Theo ông Tuấn, hãng thiết lập đa kênh hỗ trợ quầy thủ tục, website, mạng xã hội, hotline, hướng dẫn chi tiết đăng ký VNeID mức độ 2, liên kết vé và sử dụng sinh trắc học. Kết quả thí điểm cho thấy hệ thống đáp ứng đầy đủ yêu cầu an ninh, an toàn.

Vietjet cũng cho biết đã chuẩn bị nguồn lực về thiết bị, nhân sự để hướng dẫn hành khách làm thủ tục chuyến bay qua VNeID, giảm làm thủ tục tại quầy. Tuy nhiên đến nay, chỉ Vietnam Airlines và Vietjet hỗ trợ check-in online qua VNeID (Vietjet vẫn chưa áp dụng tại nhà ga T1 sân bay Tân Sơn Nhất vì thiếu cửa tự động), trong khi hành khách vẫn phải làm thủ tục truyền thống với các hãng bay còn lại.

Đại diện một hãng hàng không cho rằng trong thời gian đầu, số lượng hành khách sử dụng dịch vụ “bay không giấy tờ” vẫn còn hạn chế do nhiều người chưa nâng cấp VNeID lên mức độ 2 (yêu cầu xác thực khuôn mặt). Một số hành khách chưa quen quy trình ba bước: check-in (online hoặc tại quầy), qua an ninh bằng nhận diện khuôn mặt và lên máy bay (boarding) cũng bằng nhận diện.

Do đó theo nhiều chuyên gia, ACV cùng các hãng bay cần tăng cường hướng dẫn, bố trí bảng biển mũi tên chỉ luồng tự động, vạch chân đúng vị trí đứng, loa nhắc nhở bỏ khẩu trang, kính râm. Các bàn “first aid công nghệ” đặt ngay trước khu an ninh, xử lý nhanh các vấn đề phổ biến: quên mật khẩu, vé chưa liên kết, sai tư thế nhận diện.

Đặc biệt, theo các chuyên gia hàng không, cần hỗ trợ nhóm hành khách người lớn tuổi, lao động xa quê hay hành khách không sử dụng smartphone để thực hiện thủ tục online qua luồng mới một cách bình thường. ACV cần đầu tư, triển khai chỉ dẫn tại sân bay cũng cần thiết kế to, rõ và thống nhất giữa các cảng, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.

Sự chuẩn bị này nhằm giúp hành khách làm quen quy trình trong tích tắc, tránh ùn tắc. “Ngoài ra, các hãng bay cần chủ động hướng dẫn hành khách bằng cách gửi SMS, email cá nhân hóa theo chặng bay, kèm hướng dẫn rõ ràng. Hành khách “bay thử” VNeID được thưởng ghế đẹp hoặc lên máy bay ưu tiên, khuyến khích trải nghiệm…”, một chuyên gia đề nghị.