Đề xuất nâng giảm trừ gia cảnh ngay kỳ tính thuế 2025

Bộ Tài chính đề xuất trình phương án nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng mỗi tháng lên 15,5 triệu và người phụ thuộc từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu đồng. Mức giảm trừ gia cảnh này áp dụng theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người. Từ 2020 đến nay, tốc độ tăng GDP bình quân đầu người khoảng 40-42%.

Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ được xem xét, nếu thông qua sẽ áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2026. Như vậy, người nộp thuế sẽ thực hiện hồ sơ cho kỳ tính quyết toán thuế thu nhập cá nhân này vào đầu 2027.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng thời điểm áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới cần xem xét lại.

Hiện giảm trừ gia cảnh cho cá nhân người nộp thuế là 11 triệu đồng và giảm trừ mỗi người phụ thuộc 4,4 triệu, duy trì từ tháng 7/2020. Cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm, giảm trừ gia cảnh, phụ cấp, trợ cấp… số còn lại là thu nhập tính thuế cá nhân.

Nói với VnExpress, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho rằng thực tế, mức giảm trừ gia cảnh đã lạc hậu từ lâu, tới nay mới điều chỉnh là đã chậm hơn thực tiễn. “Nếu tới kỳ tính thuế năm 2026 mới áp dụng, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh càng thêm trễ, người nộp thuế quá thiệt thòi”, ông nói.

Cùng quan điểm, PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó viện trưởng Viện Ngân hàng – Tài chính (Đại học Kinh tế Quốc dân), đề xuất áp dụng mức giảm trừ mới “càng sớm càng tốt” trong bối cảnh giá cả tăng, tiền đồng dần mất giá.

Ông cho biết giá USD đã tăng lên khoảng 26.000 đồng từ mức 23.000 đồng vào đầu năm nay, ngay cả khi chỉ số đồng USD giảm xuống so với các đồng ngoại tệ khác. “Điều đó cho thấy tiền đồng đang mất giá. Lạm phát được công bố chưa ở mức hai con số nhưng giá cả nhiều mặt hàng ngoài thị trường đã biến động nhiều”, ông nói.

Đề xuất áp dụng ngay mức giảm trừ gia cảnh mới cũng được nhiều Đoàn đại biểu Quốc hội góp ý với Bộ Tài chính trước đó. Chẳng hạn, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị cho rằng việc áp dụng mức giảm trừ mới từ kỳ tính thuế 2026 là chưa phù hợp, vì kỳ tính thuế với cá nhân cư trú tính theo năm vẫn chưa tới hạn quyết toán. Mặt khác, Nhà nước chưa điều chỉnh giảm trừ gia cảnh từ 2020 khiến chỉ số này không còn phản ánh đúng mức sống cơ bản của người dân và nhiều bất cập.

“Việc áp dụng mức giảm trừ mới ngay từ kỳ tính thuế 2025 là cần thiết, thể hiện sự quan tâm kịp thời của Nhà nước, đồng thời sớm tạo động lực tiêu dùng và thúc đẩy phát triển kinh tế”, các đại biểu Quốc hội nêu quan điểm.

Tương tự, đại biểu từ tỉnh Cao Bằng đề nghị không chờ đến năm 2026 như lộ trình hiện nay bởi việc chậm trễ sẽ khiến “chính sách đi sau thực tế, gây thiệt thòi cho người nộp thuế”. Ngược lại, đây sẽ là động thái hỗ trợ kịp thời cho người làm công ăn lương.

Còn theo Đoàn đại biểu TP Hà Nội, nếu 2026 mới áp dụng mức mới thì “người nộp thuế sẽ phải chịu thêm ít nhất một kỳ tính thuế với mức thuế không còn phù hợp thực tiễn”. Đại biểu tỉnh Gia Lai còn cho rằng lộ trình Bộ Tài chính đưa ra “không hợp lý” bởi nếu trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua cũng phải vài tháng nữa mới đến kỳ quyết toán thuế 2025.

Phản hồi, Bộ Tài chính cho biết việc quy định hiệu lực áp dụng từ kỳ tính thuế năm sau là theo đúng quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân. Luật quy định khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh gần nhất thì Chính phủ trình Uỷ ban thường vụ Quốc hội điều chỉnh, để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo.

Ở khía cạnh này, ông Nguyễn Văn Được cho rằng nhà điều hành có thể áp dụng chính sách hồi tố trong các trường hợp gây ảnh hưởng tới an sinh xã hội, đời sống người dân, nền kinh tế. Như vậy, việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới ngay kỳ tính thuế 2025 vẫn đúng quy định, phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.

Ngoài ra, thời điểm nộp báo cáo quyết toán thuế cho kỳ tính thuế 2025 sẽ vào năm 2026, do đó việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới ngay cũng không làm tăng thủ tục hành chính, chi phí xã hội, đồng thời tạo sự đồng thuận cao.

Trong trường hợp chưa áp dụng ngay trong kỳ tính thuế 2025, PGS. TS Phan Hữu Nghị cho rằng Nhà nước có thể cân nhắc phương án miễn thuế bậc 1 cho người nộp thuế. Về bản chất, đây chính là nâng mức giảm trừ gia cảnh thêm 5 triệu đồng cho người lao động.

“Nhà nước có thể nhiều phương pháp khác nhau về mặt kỹ thuật, song quan trọng là làm thế nào để kết hợp một cách hài hòa”, ông nói thêm.

Ngoài thời điểm áp dụng, nhiều ý kiến chuyên gia, địa phương cũng cho rằng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế cần nâng lên 16-20 triệu đồng một tháng.

Cụ thể, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên đánh giá mức phù hợp nên là 20 triệu đồng (tương đương 240 triệu đồng một năm) cho người nộp thuế và 10 triệu đồng người phụ thuộc. Việc này nhằm đảm bảo công bằng, nuôi dưỡng nguồn thu, hỗ trợ người dân vượt qua áp lực chi phí sinh hoạt ngày càng lớn, mở rộng diện tự nguyện kê khai và nộp thuế.

Giảm trừ gia cảnh điều chỉnh căn cứ vào mức tăng của chỉ số CPI từ 2021-2025 có thể đạt 21,24%. Tuy nhiên, theo đoàn đại biểu TP HCM, chỉ số CPI của Việt Nam gồm 752 mặt hàng, như các loại thiếu yếu như thực phẩm, đồ uống, nhà ở, giáo dục, di chuyển, y tế. Nhưng thực thế chi phí sống của người dân thường liên quan mật thiết với số ít nhóm hàng hóa đáp ứng nhu cầu cơ bản như ăn, mặc, ở… Các mặt hàng này đã tăng rất mạnh 5 năm qua, chẳng hạn giá gạo thêm gần 40%, thịt heo trên 60%, nhà chung cư hơn 50%. Do đó, họ kiến nghị điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế tăng tương ứng 50%, lên 16,5 triệu đồng, người phụ thuộc lên 6,6 triệu đồng một tháng

Cùng đưa ra mức 20 triệu đồng, TS Phan Hữu Nghị lý giải số liệu thống kê cho thấy nhóm thu nhập 18 – 23 triệu đồng một tháng đang chiếm tỷ trọng lớn nhất trong lực lượng lao động. Do đó, mức thu nhập bị đánh thuế nên cân nhắc được điều chỉnh 20 – 25 triệu đồng một tháng để phản ánh đúng thực trạng thu nhập và tránh đánh thuế nặng vào nhóm trung lưu. Mức này cũng tạo sự ổn định theo thời gian sau điều chỉnh, thay vì vừa áp dụng đã bị coi là lạc hậu.

Phương Dung – Quỳnh Trang