Chiến dịch gây sức ép lên Fed của ông Trump

“Bà Cook phải từ chức, ngay bây giờ”, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhắc đến thành viên Hội đồng Thống đốc Fed Lisa Cook trên mạng xã hội Truth Social ngày 20/8. Ông đính kèm một bài báo của Bloomberg về bức thư Giám đốc Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang Mỹ (FHFA) Bill Pulte thúc giục Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi điều tra bà Cook về một số giao dịch mua nhà thế chấp.

Trong bức thư ngày 15/8, ông Pulte viết rằng bà Cook đã “làm giả tài liệu ngân hàng và nhà đất để được vay ưu đãi hơn”. Ông cho rằng việc này là “hành vi gian lận”.

Ngay sau đó, bà Cook đáp trả rằng “không từ chức vì những câu hỏi đặt ra trên mạng xã hội”. “Tôi sẽ trả lời bất kỳ câu hỏi nào về lịch sử tín dụng của mình một cách nghiêm túc, với tư cách là thành viên của Fed. Tôi đang thu thập thông tin chính xác để cung cấp sự thật và trả lời cho mọi người”, bà nói.

Wall Street Journal trích nguồn tin thân cận cho biết ông Trump nói với các quan chức rằng mình “đang tìm cách sa thải” bà Cook.

Đây là động thái mới nhất của Nhà Trắng nhằm vào Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Vài tháng qua, cơ quan này trở thành mục tiêu công kích của Tổng thống vì vẫn chưa giảm lãi suất tham chiếu. Trong cuộc họp tháng 7, Fed giữ nguyên lãi suất tại 4,25-4,5%, sau khi đã nới lỏng 3 lần năm ngoái.

Tổng thống Mỹ tin rằng lãi suất thấp sẽ thúc đẩy nền kinh tế và giúp các khoản nợ của chính phủ bớt đắt đỏ. Tuy nhiên, quan chức Fed chần chừ vì lo thuế nhập khẩu của ông Trump có thể châm ngòi cho một đợt tăng giá mới.

New York Times cho rằng để đạt mục tiêu, Tổng thống Mỹ đã thực hiện chiến dịch gây sức ép toàn diện lên Fed và các quan chức cơ quan này. Vài tháng qua, ông liên tiếp kêu gọi Fed và Chủ tịch Jerome Powell giảm lãi suất, cả trong các phát biểu công khai và bài đăng trên mạng xã hội. Ông gọi Powell là kẻ “chậm chạp”, “cứng đầu” và “ngớ ngẩn”. Đây là việc làm hiếm hoi của một Tổng thống đương nhiệm, do Fed nổi tiếng với khả năng hoạt động độc lập.

Căng thẳng lên đỉnh điểm vào tháng 4, khi Trump dọa sa thải Chủ tịch Fed, nhưng sau đó lại khẳng định sẽ không làm điều này trước khi nhiệm kỳ của ông Powell kết thúc (tháng 5/2026). Các cố vấn đã cảnh báo với Tổng thống Mỹ rằng việc này có thể châm ngòi cho biến động kinh tế toàn cầu và khiến ông đối mặt với rắc rối pháp lý.

Dù rút lại lời đe dọa, ông Trump cũng thể hiện mình có kế hoạch khiến những tháng cuối nhiệm kỳ của ông Powell trở nên không mấy dễ dàng. Ngày 12/8, người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump cân nhắc kiện Powell vì dự án cải tạo trụ sở Fed ở Washington.

Tổng thống Mỹ đã đến thăm dự án này cuối tháng 7. Ông tranh cãi với Chủ tịch Powell ngay trước máy quay khi đề cập chi phí cải tạo hạ tầng cơ quan này. Trong một bài đăng trên Truth Social, ông chỉ trích Powell quản lý “quá tệ” khi chi “3 tỷ USD cho công việc lẽ ra chỉ tốn 50 triệu USD”. Nhà Trắng cho biết đang điều tra việc này.

Bên cạnh đó, không cần sa thải Powell, Tổng thống Mỹ được cho đã lặng lẽ tạo ra thay đổi trong cơ quan này. Hồi tháng 6, Thượng viện Mỹ phê chuẩn đề cử của ông Trump, chấp thuận bà Michelle Bowman làm Phó chủ tịch Phụ trách giám sát của Fed. Bà đã là thành viên Hội đồng Thống đốc Fed từ năm 2018.

CNN cho biết một trụ cột trong kế hoạch kinh tế của ông Trump là cắt giảm quy định quản lý. Bowman được kỳ vọng thực hiện mục tiêu này trong lĩnh vực ngân hàng và đã làm đúng như vậy. Fed đang xem xét và nới lỏng một loạt quy định ngân hàng được ban hành sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008.

Bowman cũng chính là một trong hai thành viên Hội đồng Thống đốc bỏ phiếu không tán thành giữ nguyên lãi suất. Bà và Christopher Waller muốn hạ lãi thêm 25 điểm cơ bản (0,25%) trong cuộc họp tháng 7. Đây là lần đầu tiên trong hơn 30 năm qua, cơ quan này ghi nhận 2 thành viên trong Hội đồng Thống đốc bỏ phiếu không tán thành quyết định chung.

Cả hai trước đây cùng được ông Trump đề cử vào Hội đồng Thống đốc. Ông Waller thậm chí còn là ứng viên tiềm năng thay thế Powell khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 5 năm sau. Việc này làm dấy lên tranh luận về mức độ ảnh hưởng từ việc ông Trump công khai gây sức ép với tổ chức vốn được thiết kế để hoạt động độc lập như Fed.

Hội đồng Thống đốc Fed gần đây cũng có biến động. Đầu tháng 8, Thống đốc Adriana Kugler bất ngờ từ chức, để quay về làm việc tại Đại học Georgetown. Tổng thống Trump cho biết sẽ đề cử Chủ tịch Hội đồng Cố vấn kinh tế Stephen Miran tạm thời vào vị trí này. Thượng viện có thể phê chuẩn Miran trước khi cuộc họp tháng 9 của Fed diễn ra.

Hội đồng Thống đốc là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Fed, gồm 7 thành viên do Tổng thống Mỹ đề cử và cần Thượng viện phê chuẩn. Nhóm này chịu trách nhiệm thiết lập chính sách tiền tệ, giám sát ngân hàng và ổn định tài chính quốc gia.

Giới phân tích cho rằng việc đề cử Miran, dù chỉ tạm thời, sẽ giúp Tổng thống có kênh tác động trực tiếp hơn nhằm theo đuổi chính sách nới lỏng tiền tệ và tăng ảnh hưởng với Fed. Nếu bà Cook cũng từ chức, ông Trump sẽ có thêm cơ hội đề cử ứng viên ưng ý.

Ngoài vị trí Thống đốc Fed, Tổng thống Mỹ cũng có thể tạo ra ảnh hưởng thông qua lựa chọn khác quan trọng hơn rất nhiều. Đó là tìm ứng viên thay thế ông Powell khi nhiệm kỳ kết thúc vào giữa năm sau. Chính quyền Trump cân nhắc 11 ứng cử viên. Ông Trump từng cho biết sẽ chỉ đề cử người ủng hộ giảm lãi suất vào vị trí Chủ tịch.

Dù vậy, ông Powell dường như không mấy bận tâm đến sức ép từ Tổng thống. Trong các phiên điều trần ở Quốc hội Mỹ hè này, ông Powell không trả lời câu hỏi về áp lực chính trị, cho biết chỉ tập trung vào việc giữ nền kinh tế ổn định với lạm phát trong tầm kiểm soát.

“Tôi muốn bàn giao cho người kế nhiệm nền kinh tế như vậy. Đó là điều duy nhất tôi nghĩ tới”, ông nói. Tòa án Tối cao Mỹ từng lên tiếng ủng hộ quan điểm rằng Tổng thống không thể cách chức Chủ tịch Fed chỉ vì bất đồng chính sách.

Jaret Seiberg – nhà phân tích tại TD Cowen Washington Research Group cũng cho rằng khả năng Thống đốc Lisa Cook từ chức khó xảy ra. “Bà Cook biết rằng từ chức cũng sẽ không giúp bà ấy thoát rắc rối pháp lý. Bà ấy không có động cơ để làm điều này trước cuộc họp tháng 9 của Fed”, ông nói.

Sau báo cáo gần đây cho thấy số việc làm mới giảm mạnh 3 tháng qua, ông Trump tiếp tục kêu gọi Fed hành động. Tuy nhiên, kể cả khi không có lời thúc giục của Tổng thống, nhà đầu tư cũng gần như chắc chắn cơ quan này sẽ giảm lãi suất tháng tới. Công cụ theo dõi lãi suất FedWactch Tool của CME cho thấy xác suất giảm lãi trong cuộc họp giữa tháng 9 từng lên gần 100%, sau đó giảm về 80% hiện tại.

Nhà đầu tư hiện chờ bài phát biểu của ông Powell trong hội nghị thường niên của Fed tại Jackson Hole, Wyoming vào ngày 21-23/8. Năm ngoái, cũng tại diễn đàn này, Chủ tịch Fed ám chỉ giảm lãi suất, khi cam kết “làm mọi việc có thể để hỗ trợ thị trường lao động và ổn định giá cả”.

Hà Thu (theo CNN, Reuters)