Tỉnh Thái Nguyên thu hồi đất do “không chịu xây gì”; còn doanh nghiệp nói tỉnh trì trệ khi bàn giao đất, cấp phép, chỉ đạo mâu thuẫn khiến “mệt mỏi theo đuổi” chục năm.
Ngày 7/8, TAND tỉnh Thái Nguyên xét xử vụ kiện hành chính giữa nguyên đơn là Công ty Cổ phần Đầu tư Đài Bắc TNKS và bị đơn là UBND tỉnh Thái Nguyên.
Theo đơn kiện, Đài Bắc TNKS là Chủ đầu tư Dự án khách sạn tại diện tích gần 8.300 m2 đất vàng trên phố Phan Đình Phùng, TP Thái Nguyên cũ, tổng vốn đầu tư 254 tỷ đồng. Giấy chứng nhận đầu tư cấp năm 2009 nhưng giữa năm 2014, tỉnh mới bàn giao đất. Công ty hoàn thành giải phóng mặt bằng, san lấp, bồi thường giải phóng mặt bằng… vào năm 2015.
Khi có điều chỉnh quy hoạch tỉnh, lô đất trên thuộc quy hoạch đất ở. Tháng 6/2021, tỉnh phê duyệt điều chỉnh thành dự án nhà ở. Một năm sau, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên cho rằng đề xuất điều chỉnh của doanh nghiệp chưa đủ cơ sở thực hiện.
Vụ kiện hành chính được TAND tỉnh Thái Nguyên xét xử. Ảnh: Thanh Lam
Công ty cho rằng suốt 6 năm (2016-2022) đã chờ đợi và thực hiện theo đúng hướng dẫn điều chỉnh quy hoạch của các cơ quan chức năng và thực tế đã được phê duyệt nhưng cơ hội được làm dự án vẫn mơ hồ. Họ “liên tục” gửi kiến nghị.
Năm 2024, UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất. Đơn kiện nêu, khi công ty đang khiếu nại, xin tháo gỡ, tỉnh đã duyệt đấu giá thành công khu đất cho doanh nghiệp khác.
Với việc khởi kiện, công ty đề nghị tòa tuyên hủy quyết định thu hồi đất của tỉnh Thái Nguyên và tỉnh phải trả 35 tỷ đồng chi phí đã đầu tư ban đầu, bồi thường giải phóng mặt bằng.
Tại phiên tòa, các cá nhân và đơn vị được triệu tập đều xin xét xử vắng mặt, gồm: chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên, TP Thái Nguyên, phường Phan Đình Phùng, đại diện các đơn vị này và đại diện Sở Tài chính.
Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng người bảo vệ quyền lợi bị đơn có mặt.
Tỉnh Thái Nguyên: Giao đất 11 năm song công ty “không đụng đến”
Tại tòa, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường khẳng định khu đất gần 8.300 m2 ở vị trí “rất có lợi thế, dự án rất quan trọng”. Do đó, tỉnh mong muốn giao cho doanh nghiệp đủ năng lực kịp thời xây dựng khách sạn, phục vụ phát triển kinh tế địa phương. Song qua hai lần kiểm tra, tỉnh thấy công ty năng lực hạn chế, không xây dựng mà chỉ để hai container. Bên trong không có công trình, không có tài sản khác thì “không thể coi là tích cực thực hiện hay có xây dựng trên đất”.
“Đồng ý là chậm do một số lý do bất khả kháng nên chúng tôi mới đề nghị công ty làm hồ sơ xin gia hạn, không thì chúng tôi đã thu hồi luôn”, Phó giám đốc Sở nêu quan điểm.
“Thực tế, đến thời điểm ban hành kết luận kiểm tra, dự án chậm đến 11 năm, từ 2014-2024”, ông nói và cho hay nhà chức trách làm việc với đại diện ủy quyền của công ty qua các lần, đều ký xác nhận và cam kết phối hợp khắc phục nhưng không có chuyển biến.
Về đề xuất của công ty điều chỉnh dự án để phù hợp với quy hoạch mới, Phó giám đốc Sở cho biết, địa phương đã họp liên ngành, tham mưu Bộ Kế hoạch Đầu tư, thấy rằng tại thời điểm đó việc chuyển từ xây khách sạn sang nhà ở là không có cơ sở. Do toàn bộ dự án là đất thương mại dịch vụ, không có diện tích nào là đất ở.
Tỉnh Thái Nguyên do đó ban hành quyết định thu hồi. Việc tỉnh đấu giá khu đất sau khi thu hồi là “hoàn toàn không liên quan đến yêu cầu khởi kiện của công ty”.
Trả lời sau đó, công ty Đài Bắc khẳng định không “bỏ rơi” đất; dẫn chứng đã giải phóng, đền bù, làm sạch mặt bằng, quây rào, hoàn thành nghĩa vụ tài chính.
Công ty phủ nhận “chậm tiến độ”, nói từ đầu tỉnh đã chậm 5 năm, từ 2009 đến 2014 mới giao mặt bằng, 2015 mới cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng chưa có.
“Theo ông, không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không được cấp phép xây dựng thì nhà đầu tư có được xây công trình trên đất không? Nếu chúng tôi cứ xây không phép, cốt đảm bảo tiến độ, sau đó có sai phạm, trách nhiệm sẽ quy cho ai?”, công ty nói.
Đối đáp, đại diện tỉnh cho hay theo Luật Đất đai, việc chậm tiến độ được tính từ ngày giao đất, tức 2009, không có căn cứ khác.
Nguyên đơn tiếp lời: Nếu thực sự công ty chậm tiến độ 11 năm như cáo buộc, thuộc diện thu hồi, tại sao các sở ngành vẫn hướng dẫn điều chỉnh dự án, khiến “từng ấy năm phải chạy theo hướng dẫn đó mà cuối cùng vẫn bị thu hồi”?
Vị đại diện tỉnh cho rằng vấn đề này Sở Tài chính rõ hơn, nhưng vắng mặt tại phiên tòa mà ông không thể trả lời thay.
Nguyên đơn viện dẫn, năm 2017 sau kiểm tra và cho rằng có chậm trễ, vi phạm, tỉnh yêu cầu hai giải pháp mâu thuẫn nhau: “Hướng dẫn đôn đốc nhà đầu tư điều chỉnh dự án, song song gia hạn sử dụng đất”. Về luật, điều chỉnh dự án thì không thuộc trường hợp gia hạn. Ngược lại thuộc trường hợp gia hạn thì không phải điều chỉnh.
“Theo ông, văn bản có hai nội dung chỉ đạo mâu thuẫn thì nhà đầu tư phải làm theo ý kiến nào?”, nguyên đơn hỏi.
Tranh luận ngắn gọn sau đó, phía tỉnh khẳng định quá trình soạn thảo các văn bản, quyết định, “nội dung thể hiện về mặt câu từ có thể chưa được chắc” nhưng bản chất tỉnh đã ra quyết định thu hồi đúng luật.
Ông nhấn mạnh lỗi doanh nghiệp đã chậm tiến độ, chưa tích cực khắc phục các điểm. “Được giao đất ở vị trí rất thuận lợi nhưng cả chục năm không triển khai dự án nào ngoài việc san lấp mặt bằng, thậm chí đất còn bị lấn chiếm mà không biết, trách nhiệm triển khai rất yếu kém”, ông đánh giá.
Vị đại diện cũng viện dẫn luật về “điều kiện bất khả kháng”, cho rằng tất cả nguyên nhân phía công ty nêu đều không thuộc trường hợp như định nghĩa, chỉ là “điều kiện khách quan”. Ông cho rằng việc chậm tiến độ do năng lực của doanh nghiệp yếu, không đủ tâm huyết với công trình.
Tranh luận sau đó, nguyên đơn nói luôn mong muốn đối thoại và tìm ra tiếng nói chung cho các vướng mắc. Nhưng trong cả 3 lần tòa tổ chức hòa giải, đại diện tỉnh không đến.
Nguyên đơn phân trần không được cơ quan nào hướng dẫn thực hiện việc chuyển đổi, tháo gỡ khó khăn, tiếp tục thực hiện dự án, dẫn đến tổn thất nặng nề do đã đầu tư, giải phóng mặt bằng, đầu tư nhiều tâm huyết, kinh tế, thời gian…
Tòa bác mọi yêu cầu khởi kiện
Trong bản án tuyên tối 7/8, HĐXX đánh giá việc công ty cho rằng dự án không đúng tiến độ do các nguyên nhân trình bày ở trên là không đúng.
Sau khi quy hoạch tỉnh thay đổi, năm 2016, theo yêu cầu của tỉnh, công ty đã điều chỉnh dự án thành dự án nhà ở thương mại và được phê duyệt. Song năm 2021, Luật Nhà ở có sửa đổi, bổ sung. Để thực hiện dự án loại này, nhà đầu tư phải có đất ở hợp pháp, hoặc được cơ quan Nhà nước cho chuyển mục đích sử dụng sang đất ở.
Qua hai lần họp cùng công ty Đài Bắc, các sở ngành đều có quan điểm, dự án này không có đất ở, nên nếu chấp thuận cho làm dự án nhà ở thương mại sẽ rất khó khăn cho các cơ quan.
Sau khi xin ý kiến, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phản hồi tháng 4/2022 rằng việc chấp nhận cho công ty làm dự án nhà ở thương mại là không phù hợp quy định pháp luật vì đất dự án không phải đất ở. (Theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho công ty, toàn bộ hơn 8.200 m2 là đất thương mại dịch vụ, không có đất ở).
Sở Kế hoạch Đầu tư vì thế có văn bản gửi công ty, thể hiện chưa đủ cơ sở thực hiện việc điều chỉnh dự án giải thích lý do là hợp lý.
Tháng 9/2022, các đơn vị được phân công phối hợp, hướng dẫn chấm dứt dự án nhưng công ty không chấm dứt, cũng không tiếp tục, cho đến thời điểm bị thu hồi.
Theo tòa, việc ban hành quyết định thu hồi là cần thiết. Dù được vận động, thuyết phục, công ty không bàn giao đất nên phải cưỡng chế thu hồi.
Tòa cho rằng yêu cầu khởi kiện không có căn cứ chấp nhận, do đó bác đơn.
Thanh Lam