Áp lực ở phường, xã trăm nghìn dân sau sáp nhập

Hơn 11h30 ngày cuối tháng 7, anh Trịnh Hoàng Nam, cán bộ phụ trách công nghệ thông tin của xã Bà Điểm, hướng dẫn ba người dân điền thông tin lên Cổng dịch vụ công quốc gia thì nhận được yêu cầu kiểm tra lại đường truyền cho cuộc họp trực tuyến đầu giờ chiều.

Anh Nam, 39 tuổi, là kỹ sư công nghệ thông tin, trước khi sáp nhập anh phụ trách công nghệ của xã Trung Chánh. Từ ngày 1/7, địa phương hợp nhất với xã Xuân Thới Thượng, Bà Điểm để lập nên xã Bà Điểm. Tại đây, anh tiếp tục đảm nhận phần công nghệ thông tin và kiêm nhiệm hỗ trợ người dân làm thủ tục trực tuyến tại Trung tâm phục vụ hành chính công. Mỗi ngày, nơi này tiếp nhận 300-400 hồ sơ, trừ sao y chứng thực, các thủ tục còn lại đều cần thực hiện một phần hoặc toàn trình trên Cổng dịch vụ công quốc gia.

“10 người đến thì có 7 trường hợp cần thao tác lại trên cổng”, anh Nam nói. Liên tục cả buổi sáng, anh nói không ngừng nghỉ. Với người trẻ, anh hướng dẫn rồi đề nghị tự điền thông tin cho quen, nhóm lớn tuổi, anh và các tình nguyện viên điền giúp. Nhiều người chưa từng làm thủ tục trực tuyến hay đăng nhập vào VneID, không nhớ mật khẩu… khiến thời gian hướng dẫn kéo dài.

Hơn 12h, người cuối cùng của buổi sáng nhận hồ sơ ra về, cán bộ tiếp nhận mới được nghỉ ăn trưa và quay lại vị trí lúc 13h. Trong khi đó, anh Nam và ông Nguyễn Văn Hậu, Phó giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công xã, nhận thông tin có trường hợp người lớn tuổi làm thủ tục nhận trợ cấp xã hội nhưng sức khỏe yếu không đi lại được. Sau giờ làm, hai người sẽ xuống tận nơi lấy chữ ký.

Theo ông Hậu, từ 1/7, người từ 75 tuổi được nhà nước trợ cấp 500.000 đồng, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế. Dự kiến, địa bàn có khoảng 3.000 người thuộc diện, trong tháng 7, đã có 600 người đến đăng ký nhưng hơn 40 trường hợp cán bộ phải xuống tận nơi mới hoàn tất hồ sơ. Đây là thủ tục vốn thuộc cấp huyện, khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp chuyển về xã và nằm trong nhóm 363 thủ tục do cấp xã thực hiện, chưa kể 12 thủ tục phát sinh theo yêu cầu như xác nhận tình trạng nhà ở, vị trí đất, điều chỉnh cấp thẻ bảo hiểm y tế…

“Thời gian giải quyết hồ sơ được cập nhật lên hệ thống, tính từng phút, trễ hạn là cán bộ phải giải trình, xin lỗi người dân nên anh em phải đua với thời gian để hoàn thành”, ông Hậu nói.

Sau sắp xếp, Bà Điểm có dân số gần 204.300 người, trở thành xã đông dân nhất nước, bằng khoảng 40% dân số của tỉnh Lai Châu (hơn 512.600 người), vượt hơn 450% so với tiêu chí dân số của phường thuộc thành phố trực thuộc Trung ương (đạt từ 45.000 người), theo Nghị quyết 76 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.

Sau sắp xếp, tổng cán bộ, công chức của UBND và HĐND xã Bà Điểm là 87 người, 43 cán bộ không chuyên trách. Theo quy định tạm thời bố trí biên chế khi sắp xếp của Chính phủ, mỗi đơn vị hành chính cấp xã có bình quân 32 biên chế, nếu tăng 2.000 dân được thêm một biên chế nhưng tổng công chức không quá 50 đối với xã và 70 với phường, tức các địa phương như xã Bà Điểm phải giảm người. Tháng 6 năm sau, xã, phường cũng phải chấm dứt sử dụng cán bộ không chuyên trách.

Bí thư xã Bà Điểm Nguyễn Anh Tuấn cho rằng mô hình chính quyền hai cấp là đúng đắn, người dân đồng tình, cán bộ gần dân, phục vụ dân tốt hơn. Tuy nhiên, về bố trí cán bộ cho những địa phương đông dân cần tính toán lại để chính quyền làm tốt nhiệm vụ, ví dụ tăng phó chủ tịch uỷ ban, 4 cấp phó cho phòng ban chuyên môn.

Theo ông, sau ngày 1/7, cường độ làm việc của cán bộ rất cao. Hiện một cán bộ phải kiêm khoảng 5-7 đầu việc, ví dụ như một người phụ trách cả thi đua, khen thưởng, kỷ luật, nhân sự. “Có người tâm sự tối về ngủ không nổi, đã có 4 cán bộ xin nghỉ việc”, ông Anh Tuấn nói.

Ngoài Bà Điểm, TP HCM còn có ba địa phương có quy mô dân số vượt 200.000 người như phường Hiệp Bình hơn 215.600 dân, Tăng Nhơn Phú hơn 208.200 và Dĩ An trên 228.000. Nếu xét quy mô trên 100.000 dân, thành phố có 53 xã, phường.

Giữa sáng đầu tháng 8, ông Phan Ngọc Tân, Phó chủ tịch UBND phường Tăng Nhơn Phú kiêm Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công của phường, tranh thủ giờ giải lao kỳ họp HĐND để chạy ra trung tâm ký giấy tờ. Ba chồng hồ sơ sao y chứng thực đã được cán bộ chuẩn bị sẵn.

Vừa ký tay, ông Tân vừa mở máy tính để giải quyết hồ sơ trực tuyến người dân nộp qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Chưa hết giờ giải lao, cán bộ phụ trách đô thị, hạ tầng của phường mang hồ sơ và nhắc lịch hẹn làm việc với doanh nghiệp vào buổi chiều và các công việc khác thuộc lĩnh vực phụ trách cần giải quyết.

Trong tháng đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Trung tâm phục vụ hành chính công của phường tiếp nhận hơn 4.700 yêu cầu giải quyết thủ tục hành chính, trong đó có 4.000 là sao y chứng thức. Mỗi bộ hồ sơ cần ít nhất 10 chữ ký, một số trường hợp của doanh nghiệp, ngân hàng cần cả trăm chữ. Phường bố trí ba quầy tiếp nhận hồ sơ chứng thực của người dân.

Từ 1/7 đến nay, mỗi ngày cán bộ phải đến sớm ít nhất 15 phút so với giờ làm việc chính thức 7h30, ra về khi xong việc và làm thêm sáng thứ 7 để đảm bảo giải quyết hồ sơ đúng hạn cho người dân.

Làm việc với các xã, phường, ông Võ Văn Minh, Chủ tịch HĐND TP HCM, cũng chỉ ra khoảng 2/3 hồ sơ tại bộ phận một cửa xã, phường hiện nay là chứng thực sao y, gây quá tải cho cán bộ, nhất là phó chủ tịch UBND phụ trách kiêm giám đốc trung tâm phục vụ hành chính công.

Từ thực tế này, ông Minh cho rằng cần tạo điều kiện phát triển dịch vụ công chứng tư và tuyên truyền để người dân chuyển sang khu vực này nhằm giảm áp lực, thay vì để lãnh đạo địa phương “ngồi ký mãi hồ sơ”. Khi lượng hồ sơ chứng thực giảm, lãnh đạo mới có thời gian giải quyết công việc của xã, phường.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, cho rằng người dân, doanh nghiệp chọn khu vực công để sao y giấy tờ một phần vì mức phí thấp. Nếu thành phố muốn giảm tải cho cán bộ, chuyển phần việc này ra khu vực tư, có thể quy định mức giá tương tự khu vực công để công chứng tư thực hiện, phần chênh lệch thù lao dịch vụ sẽ được nhà nước bù đắp.

Về lâu dài, chuyên gia cho rằng thành phố cần rà soát và lên danh sách các thủ tục nào thực sự cần sao y chứng thực, thủ tục nào chỉ cần đối chiếu. Điều này sẽ giảm bớt nhu cầu sao y, chứng thực của người dân.

Tại cuộc làm việc với Thủ tướng ngày 2/8, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được cho biết sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều địa phương có quy mô dân số lớn nhưng bộ máy lãnh đạo cấp cơ sở vẫn giữ nguyên, gây quá tải trong xử lý công việc. Do đó, thành phố kiến nghị bổ sung thêm phó chủ tịch UBND phường, xã đông dân, tương tự quy định từng được áp dụng trước đây theo cơ chế đặc thù của Nghị quyết 98. Khi đó, các địa phương có trên 50.000 dân được bổ sung thêm một phó chủ tịch.

Ngoài ra thành phố kiến nghị tăng thẩm quyền cho cấp phường, như ủy quyền cho phó giám đốc Trung tâm hành chính công được ký duyệt một số loại hồ sơ, giảm tải cho bộ máy.

Lê Tuyết