Hạ tầng sạc là thách thức lớn khi tới 60% giới shipper công nghệ TP HCM đang ở trọ, theo đại diện Grab Việt Nam.
TP HCM đặt mục tiêu loại bỏ xe máy xăng trong giới tài xế công nghệ vào năm 2029. Lộ trình chuyển đổi bắt đầu từ năm 2026, tài xế xe xăng bị hạn chế đăng ký mới trên các nền tảng dịch vụ vận tải. Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM (HIDS), đơn vị soạn thảo đề án chuyển đổi này, tính toán tỷ lệ shipper chuyển đổi sang xe điện trong hai năm tiếp theo sẽ ở mức 80%.
Đề án này là nỗ lực của TP HCM nhằm giảm phát thải và ô nhiễm, dự kiến giảm 315.000 tấn CO2 và 2.000 tấn bụi mịn mỗi năm, góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) năm 2050. Việc chuyển đổi cũng hướng tới mang lại lợi ích kinh tế cho tài xế công nghệ và thúc đẩy phát triển hạ tầng xanh.
Kết nối lượng tài xế công nghệ lớn, đại diện Grab nói giới tài xế công nghệ còn nhiều ngần ngại chuyển đổi. Tại tọa đàm “Lọc phát thải, lọc không khí” ngày 22/8, bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc đối ngoại Công ty Grab Việt Nam, nêu kết quả khảo sát của họ mới đây, với 60% tài xế chưa sẵn sàng chuyển đổi. Một trong những nguyên nhân chính là hạ tầng sạc.
Tài xế xe công nghệ chờ khách trên đường ở trung tâm TP HCM, ngày 24/5. Ảnh: Thanh Tùng
Số trạm sạc ít hơn nhiều so với xăng, lại chưa có sự chia sẻ giữa các hãng. Việc sạc tại nhà cũng gặp khó khăn, bởi 60% tài xế đang thuê trọ, chỉ một phần ba có thể sạc qua đêm tại nhà. Thêm vào đó, tài xế lo ngại việc sạc trong giai đoạn cao điểm, khi điện sẽ được ưu tiên hơn cho hoạt động sản xuất, sinh hoạt.
Trong khi đó, thiết kế pin xe điện chưa thân thiện với hoạt động vận chuyển thường ngày của tài xế. Họ thường cố gắng tối đa hóa từng km và giờ chạy trên đường để đạt hiệu quả năng suất cao nhất. Nhưng phần lớn xe điện hiện được thiết kế có quãng đường di chuyển mỗi lần sạc ngắn, thời gian sạc dài, trong khi hoạt động đổ xăng chỉ mất 3-5 phút.
“Điều kiện tiên quyết trong chuyển đổi là hệ sinh thái, hạ tầng hỗ trợ xe điện hoàn chỉnh, trong đó quan trọng nhất là hệ thống trạm sạc công cộng và sự ổn định của lưới điện cần được phát triển nhanh chóng”, bà Đặng Thùy Trang nêu. Đại diện Grab đồng thời đề xuất các trạm sạc được sử dụng chung giữa các hãng xe để tối ưu hóa nguồn lực, tránh tình trạng cạnh tranh không công bằng trên thị trường.
Để hỗ trợ tài xế chuyển đổi, Grab đang nghiên cứu, phát triển tính năng tích hợp thông tin về các trạm sạc điện cho phương tiện lên bản đồ GrabMaps, điều hướng họ tới các trạm sạc thuận tiện nhất.
Thêm vào đó, tài chính mua xe điện cũng là thách thức lớn. Dù theo đề án, tài xế có thể trả góp 1-2 triệu đồng mỗi tháng, khoản này vẫn là gánh nặng tài chính lớn khi nguồn thu nhập của nhiều cá nhân, gia đình dựa vào một chiếc xe. Ngoài ra, đại diện Grab lo ngại thủ tục nhận hỗ trợ tài chính trong chuyển đổi sẽ khó khăn, khi phần lớn shipper công nghệ tại TP HCM là người ngoại tỉnh, không có thường trú.
Thực tế, Grab đã chủ động triển khai nhiều sáng kiến nhằm khuyến khích đối tác tài xế chuyển đổi sang xe điện, như hợp tác với các đơn vị sản xuất xe điện tại Việt Nam để thử nghiệm và phát triển mẫu xe điện đặc thù cho hoạt động vận chuyển, hay tham gia các chương trình hợp tác hỗ trợ tài xế mua xe điện trả góp với lãi suất ưu đãi. Tuy nhiên, việc chuyển đổi còn nhiều thách thức nêu trên.
Do đó, phía Grab đề xuất thực hiện chuyển đổi phương tiện dựa trên hiệu suất sử dụng và niên hạn phương tiện. Ví dụ, xe xăng còn mới được phép tiếp tục hoạt động. Phương tiện chuyển đổi cũng được khuyến nghị mở rộng thêm xe hybrid, thay vì thuần điện như hiện tại.
Giải thích rõ hơn về phương tiện chuyển đổi, ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải xe cơ giới đường bộ (Cục Đăng kiểm Việt Nam), nói quy định hiện nay không bắt buộc chuyển xe xăng sang điện, mà là chuyển sang nhiên liệu sạch, không phát thải. Nhưng thực tế, các phương tiện xe hai bánh sử dụng nhiên liệu khác vẫn chưa phổ biến.
Dù việc chuyển đổi còn nhiều băn khoăn, lo lắng, thực tế các thành phố lớn đã bước đầu thành công với xe bus. Ông Phong nói việc chuyển đổi phương tiện này gây nhiều tranh cãi chỉ mới năm ngoái. Nhưng sang năm 2025, Hà Nội và TP HCM đã triển khai theo đúng lộ trình, hướng tới mục tiêu 100% xe bus dùng điện, năng lượng xanh vào năm 2030.
Thủy Trương