Trong bối cảnh thị trường tăng nóng, nhận diện đúng mô hình “nến đảo chiều” giúp nhà đầu tư xác định điểm mua, bán hợp lý, nắm bắt xu hướng thị trường và hạn chế rủi ro khi giao dịch.
Mô hình “nến đảo chiều” (biểu đồ nến Nhật đảo chiều) là công cụ phân tích kỹ thuật phổ biến, phản ánh sự chuyển đổi giữa cung và cầu trên thị trường chứng khoán. Thông qua hình thái của từng nến, nhà đầu tư có thể đánh giá tâm lý giao dịch và nhận diện sớm tín hiệu thị trường sắp đổi chiều, từ đó đưa ra quyết định mua – bán hợp lý hơn.
Có hai mô hình đảo chiều chính: nến đảo chiều tăng – xuất hiện sau một xu hướng giảm, báo hiệu khả năng hồi phục; và nến đảo chiều giảm – xuất hiện sau đà tăng, cảnh báo rủi ro điều chỉnh.
Dưới đây là 6 mẫu “nến đảo chiều” cơ bản, dễ nhận biết và có độ tin cậy cao với nhà đầu tư:
Nến búa Hammer – dấu hiệu tạo đáy rõ ràng
Nến Hammer thường xuất hiện sau một chuỗi giảm giá, báo hiệu khả năng phục hồi. Đặc điểm nhận diện là thân nến nhỏ, bóng dưới dài gấp 2-3 lần thân nến, bóng trên ngắn hoặc không có. Điều này cho thấy lực bán ban đầu mạnh nhưng bên mua đã quay lại, kéo giá đóng cửa về gần mức mở.
Nhà đầu tư có thể cân nhắc mua nếu sau Hammer xuất hiện nến tăng mạnh và đi kèm khối lượng giao dịch lớn.
Nến Hammer ở biểu đồ nến cổ phiếu ACB. Ảnh chụp màn hình
Nến bắn sao (Shooting Star) – cảnh báo đỉnh xu hướng
Đây là mẫu nến ngược lại với Hammer, xuất hiện sau xu hướng tăng và báo hiệu khả năng đảo chiều giảm. Nến có thân nhỏ, bóng trên dài, bóng dưới ngắn hoặc không có. Shooting Star phản ánh sự thất bại của phe mua trong việc giữ đà tăng giá, mở ra cơ hội chốt lời sớm.
Nếu ngay sau Shooting Star là một nến đỏ xác nhận, nhà đầu tư nên cân nhắc bán để bảo toàn lợi nhuận.
Mẫu nến Shooting Star. Ảnh chụp màn hình
Nhấn chìm tăng (Bullish Engulfing) – phục hồi sau giảm
Bullish Engulfing là mẫu gồm hai nến: cây đầu là nến giảm, cây thứ hai là nến tăng dài hơn và hoàn toàn “nuốt trọn” nến trước đó. Mô hình này cho thấy bên mua đã lấy lại thế chủ động sau thời gian bị bán tháo.
Tín hiệu đảo chiều sẽ mạnh hơn khi xuất hiện ở vùng hỗ trợ hoặc sau chuỗi giảm giá mạnh.
Nến Bullish Engulfing ở biểu đồ nến cổ phiếu AAV. Ảnh chụp màn hình
Nhấn chìm giảm (Bearish Engulfing) – đảo chiều sau tăng
Đây là phiên bản đảo ngược của Bullish Engulfing. Nến đầu là nến tăng, nến sau là nến giảm có thân lớn hơn và bao phủ toàn bộ cây nến trước. Mẫu này thường xuất hiện ở vùng đỉnh, thể hiện lực bán mạnh đang quay trở lại.
Đối với nhà đầu tư mới, Bearish Engulfing là một dấu hiệu rõ ràng để cân nhắc chốt lời hoặc tránh “đu đỉnh”.
Nến Bearish Engulfing ở biểu đồ nến cổ phiếu POW. Ảnh chụp màn hình
Nến Sao mai (Morning Star) – mở đầu cho xu hướng tăng
Mô hình gồm ba nến: nến đầu là cây đỏ dài, nến giữa nhỏ (doji hoặc spinning top) thể hiện sự do dự, nến cuối là cây xanh dài xác nhận đảo chiều tăng. Morning Star phản ánh quá trình chuyển giao quyền kiểm soát từ bên bán sang bên mua, giúp nhà đầu tư bắt được điểm vào lệnh sớm.
Hiệu quả của mô hình cao hơn khi nến thứ ba phá vỡ vùng kháng cự hoặc có khối lượng giao dịch lớn.
Mô hình nến Sao mai (Morning Star). Ảnh chụp màn hình
Nến Sao hôm (Evening Star) – tín hiệu đảo chiều giảm mạnh
Evening Star là mô hình đối xứng với Morning Star nhưng theo hướng giảm. Cũng gồm ba nến: đầu là nến xanh dài, tiếp theo là nến nhỏ, cuối là nến đỏ dài. Đây là tín hiệu mạnh cho thấy xu hướng tăng đã kết thúc, bên bán đang chiếm ưu thế.
Đối với nhà đầu tư mới, mô hình này giúp tránh rơi vào bẫy “tăng ảo” và thoát lệnh đúng thời điểm.
Nến Evening Star ở biểu đồ nến cổ phiếu SSI. Ảnh chụp màn hình
Lưu ý khi giao dịch với mô hình nến đảo chiều
Thứ nhất, nhà đầu tư cần kiên nhẫn chờ mô hình hoàn tất, không nên vào lệnh sớm khi mô hình chưa đóng nến. Một số mẫu nến cần thêm một nến xác nhận để củng cố xu hướng đảo chiều. Giao dịch quá sớm có thể dẫn đến phán đoán sai lệch.
Thứ hai, nên đặt cắt lỗ hợp lý, ngay trên đỉnh hoặc dưới đáy mô hình, cách râu nến khoảng 2-3 pip để tránh nhiễu. Đây là bước bắt buộc trong mọi chiến lược giao dịch.
Thứ ba, xác định điểm chốt lời linh hoạt theo vùng hỗ trợ – kháng cự hoặc áp dụng tỷ lệ risk/reward phổ biến như 1:1, 1:2. Nếu giá đi đúng kỳ vọng, nhà đầu tư có thể sử dụng trailing stop để gia tăng lợi nhuận.
Ngoài ra, nhà đầu tư cần kết hợp thêm công cụ phân tích kỹ thuật khác như khối lượng giao dịch, chỉ báo RSI, đường MACD, trendline hoặc các mô hình vai đầu vai, mô hình 2 đỉnh, mô hình 2 đáy… để xác nhận xu thế đảo chiều.
Với nhà đầu tư mới, việc đọc biểu đồ hay theo dõi mô hình nến có thể gây khó khăn ban đầu. Một số nền tảng giao dịch như Entrade X by DNSE có tích hợp sẵn các công cụ nhận diện mô hình kỹ thuật, phân tích biểu đồ trực quan và cung cấp dữ liệu realtime, cùng các khuyến nghị ý tưởng đầu tư, giúp người dùng dễ dàng xác định điểm vào – ra lệnh hợp lý, ngay cả khi chưa có nhiều kinh nghiệm.
Mô hình nến không phải công cụ hoàn hảo nhưng với nhà đầu tư mới, đây là bước khởi đầu để hiểu tâm lý thị trường và cải thiện kỹ năng giao dịch. Khi luyện tập thuần thục 6 mẫu cơ bản trên, nhà đầu tư sẽ tự tin hơn trong việc ra quyết định và quản trị rủi ro.
Minh Đăng