Bà Mai Kim Liên – Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – nhận định hành trình hướng tới phát thải ròng bằng 0 còn nhiều thách thức, cần sự chung tay của toàn xã hội – Ảnh: NHẬT XUÂN
Ngày 28-10, tại TP.HCM, Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến kiến thức về ứng phó với biến đổi khí hậu và lộ trình thực hiện mục tiêu trung hòa carbon theo cam kết tại COP26.
Nguồn lực, thể chế và công nghệ chưa “chạy cùng nhịp”
Phát biểu khai mạc, bà Mai Kim Liên – Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – cho biết sau khi Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra cam kết tại COP26, Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia, và ban hành nhiều chính sách trọng yếu như chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050, kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê tan đến năm 2030, tuyên bố chính trị về quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP)…
“Nhiều dự án cụ thể đã triển khai trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, hấp thụ carbon rừng, nông nghiệp và thích ứng tại Đồng bằng sông Cửu Long”, bà Liên cho biết. Tuy nhiên bà Liên cũng nhìn nhận còn nhiều “lực cản” tới nay vẫn chưa được gỡ bỏ.
Cụ thể, bà Nguyễn Vân Anh – Phó chánh Văn phòng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – cho hay một trong những thách thức lớn nhất là thiếu nguồn lực tài chính. “Vốn đầu tư cho công nghệ xanh, năng lượng tái tạo và các giải pháp giảm phát thải quy mô lớn còn rất hạn chế”, bà nói.
Cùng với đó, công nghệ và hạ tầng vẫn còn lạc hậu, đặc biệt trong các ngành công nghiệp truyền thống, khiến mức phát thải vẫn cao. Hạ tầng năng lượng tái tạo, hệ thống quản lý chất thải và tiêu chuẩn kỹ thuật về giảm phát thải chưa đồng bộ và còn thiếu cơ chế khuyến khích đủ mạnh.
Bà Vân Anh cũng chỉ ra thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực năng lượng sạch, công nghệ giảm phát thải. “Cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp chưa thật sự hiệu quả”, bà nói thêm.
Trong khi đó, ông Trần Đỗ Bảo Trung – Phó trưởng Phòng Thích ứng với biến đổi khí hậu (Cục Biến đổi khí hậu) – cho hay hiện nay nhiều địa phương vẫn thiếu nhân sự chuyên trách về môi trường.”Hoạt động ứng phó biến đổi khí hậu vẫn thiên về xử lý hậu quả thiên tai, thay vì phòng ngừa chủ động”, ông nói.
Doanh nghiệp mong cơ chế rõ ràng để mạnh dạn đầu tư xanh
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Minh Tâm – Giám đốc đối ngoại Công ty Suntory PepsiCo Việt Nam – chia sẻ toàn bộ chuỗi 5 nhà máy của doanh nghiệp đã chuyển từ năng lượng hóa thạch sang sinh khối, giúp giảm hơn 35.000 tấn CO₂ mỗi năm, và đang nghiên cứu ứng dụng năng lượng mặt trời giai đoạn 2025-2028, dự kiến giảm thêm 19.000 tấn CO₂ mỗi năm.
Tuy nhiên quá trình này gặp không ít vướng mắc. “Hiện chưa có quy định cụ thể về việc phát thải CO₂ khi sử dụng biomass có bị tính vào tổng phát thải khí nhà kính hay không?
Điều này khiến doanh nghiệp thiếu cơ sở pháp lý để đầu tư công nghệ sạch”, bà Tâm cho biết, đồng thời kiến nghị Bộ Công Thương sớm ban hành hướng dẫn rõ ràng.
Liên quan đến chính sách bao bì bền vững, bà Tâm cũng nêu bất cập trong dự thảo nghị định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), khi chưa phân biệt giữa bao bì nhựa nguyên sinh và tái sinh.
“Doanh nghiệp phải chịu cùng một nghĩa vụ xử lý, trong khi chi phí sản xuất nhựa tái sinh cao hơn 20-30%. Cần có chính sách ưu đãi rõ hơn để khuyến khích sử dụng vật liệu tái sinh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn”, bà đề xuất.
Kết thúc sự kiện, đại diện Cục Biến đổi khí hậu đã dành thời gian giải đáp thắc mắc của doanh nghiệp. Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Mai Kim Liên nhấn mạnh: “Con đường này còn nhiều thách thức và cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị, mỗi người dân và toàn xã hội”.
